Супернова - 359 миллион жыл мурун жер бетинде массалык кырылып жок болуунун себеби катары

Жердеги омурткасыздардын 70%ке жакыны девон доорунун аягында (358 миллион жыл мурун) өлгөн. Мындай глобалдык жок болуу алыскы жылдыздын өлүмгө алып келген жарылуусунан улам болушу мүмкүн.

Ал плакодерм деп аталган брондолгон балыктарды жок кылып, жер бетиндеги омурткасыздардын 70%га жакынын өлтүргөн. Жакында эле табылган өсүмдүк споралары бул байыркы окуяга бир далил болду. Девон жана карбон доорлорунун чегинде миңдеген жылдар бою жашаган фоссил спораларында ультра кызгылт көк нурлардын зыяны байкалган.

Бул табылга каргашалуу окуя планетаны зыяндуу ультрафиолет нурларынан коргогон Жердин озон катмарынын узак мөөнөттүү бузулушуна алып келгенин көрсөтүп турат. Бул үчүн ыктымал талапкер Жерден 65 жарык жыл ичинде жарылган бир же бир нече супернова болушу мүмкүн.

Климаттын өзгөрүшү жана экстремалдык жанар тоонун активдүүлүгү озон катмарына да зыян келтириши мүмкүн, бирок кеч Девондун геологиялык маалыматтары озондун бузулушун глобалдык катастрофа менен так байланыштыра албайт, дейт изилдөөнүн авторлору.

Жылдыздар өлүп калганда ультра кызгылт көк, рентген жана гамма нурларынын жарылуусун чыгарышат. Эгерде супернова Жерге жетишерлик жакын болсо, бул нурлар озон катмарын бузуп, Жерге Күндөн чыпкаланбаган ультрафиолет нурларын берип, планетанын бетиндеги жашоого зыян келтириши мүмкүн.

«Жакшы жаңылык, биз билгендей планетаны өзгөрткөн Супернова жөнүндө тынчсыздануунун кереги жок, жок дегенде жакын арада эмес. Анткени эч кандай коркунуч туудурган талапкер Жерге зыян келтире турган минималдуу кооптуу аралыкта да жок”, - дейт изилдөөнүн башкы автору Брайан Филдс, Иллинойс университетинин астрономия бөлүмүнүн профессору.

Ошондой эле окуңуз:

• Биздин галактикадагы эң ылдам жылдыз кара тешиктин жанынан табылды
• Blue Origin компаниясынын конуучу макети НАСАнын моделдөөсүнө даяр