Лестер университетинин астрономдору мурда белгисиз болгон механизмди табышты, анын аркасында Сатурндун аврорасы пайда болот.
Сатурн уникалдуу планета, анткени анын кээ бир авроралары планетаны курчап турган магнитосферадан эле эмес, өзүнүн атмосферасындагы куюлма шамалдардан улам пайда болот. Калган планеталарда, мисалы, Жерде, полярдык нурлар планетанын атмосферасына курчап турган магнитосферадан кирген кубаттуу агымдардан гана пайда болот. Агымдар Күндүн заряддуу бөлүкчөлөрү менен (Жердегидей) же планетаны айланып жүргөн спутниктен (Юпитердегидей) жанар тоолук материалдар менен өз ара аракеттенүүдөн пайда болот. Сатурндо болуп жаткан процесс илимпоздордун планеталык авроралар жөнүндөгү билимин өзгөртүп жатат. Ошондой эле, бул процессти изилдөө Сатурнда күндүн узактыгын өлчөө эмне үчүн оңой эмес деген суроого жооп берүүгө жардам берет: чындык планетанын айлануу ылдамдыгы өзгөрөт.
Ондогон жылдар бою жүргүзүлгөн байкоолордон кийин изилдөөчүлөр Сатурндун көптөгөн мезгилдик касиеттери -- башка планеталарда ички айлануу ылдамдыгын, мисалы, радио чыгарууну түшүнүү үчүн колдонулган өлчөөлөр -- убакыттын өтүшү менен өзгөрөрүн тастыкташты. Түндүк жана түштүк жарым шарларда байкалган көз карандысыз мезгилдик өзгөчөлүктөр да бар, алар мезгилдин жүрүшүндө өзгөрөт.
Жацы эмгектин авторлору биринчи жолу планетанын атмосферасынын жогорку катмарларында турган жана планетардык мезгил-дуулуктерду жана аврораларды тузууну улантып жаткан негизги кыймылдаткыч кучту табышкан. Сатурндагы авроралардын олуттуу бөлүгү атмосферадагы бороондуу аба ырайынан улам пайда болот. Бул планетанын айлануу ылдамдыгын өзгөртүү үчүн жооптуу болуп саналат. Окумуштуулар система Сатурндун термосферасынын энергиясы менен иштейт деп эсептешет. Ошол эле учурда ионосферада ылдамдыгы 0,3-3 км/сек шамалдар байкалат.
Окумуштуулардын айтымында, алардын иши планетадагы атмосфералык аба ырайынын таасири Күн системасында гана эмес, андан тышкары жерлерде да авроралардын пайда болушуна кандай таасир этээрин кайра карап чыгууга алып келет.
Ошондой эле окуңуз:
Таштап Жооп